Wszystko na temat Matryce TN

Wprowadzenie do matryc TN

Matryca TN (skrót od ang. twisted nematic) to jeden z najpopularniejszych rodzajów matryc stosowanych w monitorach i telewizorach. Jej główną zaletą jest niska cena produkcji, dzięki czemu monitory i telewizory wyposażone w matryce TN są zwykle tańsze od modeli z matrycą IPS czy VA. Jednak matryca TN ma też pewne wady, które warto poznać przed zakupem.

W tym artykule przyjrzymy się dokładniej technologii matrycy TN i jej cechom. Omówimy plusy i minusy tego typu paneli, a także porównamy matryce TN z konkurencyjnymi technologiami IPS i VA pod kątem takich parametrów jak kąty widzenia, odwzorowanie kolorów, czas reakcji czy kontrast. Na koniec przedstawimy zastosowania, w których matryca TN sprawdza się najlepiej oraz te, w których lepiej wybrać monitor z innym typem panelu.

Matryca TN	Matryca IPS	Matryca VA
Niski czas reakcji (1-5 ms)	Szerokie kąty widzenia	Wysoki kontrast (3000-5000 : 1)
Wąskie kąty widzenia	Żywe, naturalne kolory	Głęboka czerń
Słabsze odwzorowanie kolorów	Dobry kontrast (do 1300:1)	Szersze kąty widzenia niż TN
Niższy kontrast (<1000 : 1)	Wolniejszy czas reakcji (5-10 ms)	Sporadyczne smużenie obrazu
Szybka reakcja na zmiany obrazu	Droższa produkcja niż TN	Wolniejszy czas reakcji (>4 ms)
Niska cena produkcji

Zalety matrycy TN	Wady matrycy TN
Niski czas reakcji	Wąskie kąty widzenia
Wysoka płynność obrazu	Słabsze odwzorowanie kolorów
Szybka reakcja na zmiany obrazu	Niski kontrast
Niska cena produkcji	Słaba czerń
	Szybko traci jakość z boku

Zastosowania matrycy TN	Gdzie lepiej unikać TN
Monitory dla graczy	Profesjonalna obróbka grafiki
Tanie monitory biurowe	Profesjonalna obróbka zdjęć
Telewizory z trybem gier	Oglądanie filmów z boku
Budżetowe laptopy
Monitory reklamowe

Jak działa matryca TN?

Matryca TN, podobnie jak IPS i VA, należy do grupy matryc ciekłokrystalicznych (LCD). Oznacza to, że każdy piksel składa się z ciekłego kryształu umieszczonego pomiędzy dwiema warstwami polaryzatorów. Gdy przez kryształ przepływa prąd, ulega on skręceniu, dzięki czemu światło przechodzące przez polaryzatory w różnym stopniu jest blokowane lub przepuszczane. W ten sposób kontrolujemy jasność każdego piksela, tworząc obraz.

Kluczową różnicą matryc TN jest sposób ułożenia ciekłych kryształów. Są one skręcone o 90 stopni względem siebie, stąd nazwa technologii (twisted nematic). Dzięki temu, w stanie wyłączonym kryształy układają się równolegle do powierzchni panelu. Gdy jednak zostanie przyłożone pole elektryczne, bardzo szybko się przestawiają, umożliwiając bardzo krótki czas reakcji matrycy.

Główne cechy matrycy TN

Matryce TN charakteryzują się kilkoma kluczowymi cechami, które warto poznać przed zakupem monitora lub telewizora:

• Niski czas reakcji – matryce TN osiągają zwykle 1-5 ms, co przekłada się na wysoką płynność obrazu i brak rozmycia w grach.
• Wąskie kąty widzenia – obraz traci jasność i zmienia kolory pod kątem już ok. 45 stopni.
• Słabsze odwzorowanie kolorów – matryce TN mają zwykle gorszą głębię kolorów i mniejszą przestrzeń barwną niż IPS czy VA.
• Niższy kontrast – typowo poniżej 1000:1, czernie nie są tak głębokie jak w VA.
• Szybka reakcja na zmiany obrazu dzięki budowie z skręconych ciekłych kryształów.
• Niska cena – tańsza produkcja niż IPS czy VA.

Jak widać matryce TN mają zarówno mocne, jak i słabe strony. Najlepiej sprawdzą się w zastosowaniach, gdzie liczy się przede wszystkim wysoka płynność, jak szybkie gry czy filmy akcji. Natomiast dla oglądania filmów czy pracy z grafiką lepszy będzie monitor IPS lub VA.

Matryca TN a IPS – różnice

Matryca IPS (in-plane switching) to główny konkurent paneli TN. Oferuje ona szereg korzyści:

• Szerokie kąty widzenia – obraz pozostaje wierny nawet pod kątem 178 stopni.
• Żywe, naturalne kolory – matryce IPS mają zwykle ponad 100% pokrycia gamutu sRGB.
• Wysoki kontrast – sięgający nawet 1300:1.
• Wolniejszy czas reakcji – zwykle 5-10 ms, rzadko poniżej 4 ms.

Jak widać, matryce IPS przewyższają TN pod względem jakości obrazu, natomiast ustępują im w szybkości działania. Dlatego monitory IPS są lepszym wyborem do pracy biurowej, obróbki zdjęć czy oglądania filmów. Natomiast dla dynamicznych gier lepsza będzie matryca TN.

Matryca TN a VA – co lepsze?

Matryce VA (vertical alignment) to kolejna popularna technologia paneli LCD. Oferuje ona takie cechy:

• Wysoki kontrast – nawet 3000-5000 : 1, zapewniający głęboką czerń.
• Szerokie kąty widzenia – choć nieco węższe niż w IPS.
• Sporadyczne smużenie obrazu – zjawisko „smearing”.
• Wolniejszy czas reakcji – zwykle ponad 4 ms.

VA przewyższa zatem TN kontrastem i odwzorowaniem kolorów, ale ustępuje mu pod względem szybkości działania.

Którą matrycę wybrać?

Wybór między matrycą TN a IPS lub VA zależy od preferencji i zastosowania monitora lub telewizora:

• Szybkie gry – tutaj króluje TN, gdzie liczy się przede wszystkim niski czas reakcji i wysoka płynność.
• Filmy i zdjęcia – lepszy będzie IPS lub VA, dzięki wiernym kolorom i szerokim kątom widzenia.
• Praca biurowa – zarówno IPS jak i TN sprawdzą się dobrze, choć IPS ma nieco lepsze kolory.
• Oglądanie z boku – zdecydowanie lepiej wybrać IPS lub VA, które zachowują jakość obrazu pod kątem.
• Cena – matryce TN są zwykle najtańsze, więc dobry wybór przy ograniczonym budżecie.

Warto też zwrócić uwagę na dokładne parametry interesujących nas modeli, np. kontrast, czas reakcji czy gamut kolorów. Pozwoli to dobrać matrycę TN, IPS lub VA najlepiej dopasowaną do naszych potrzeb.

Zastosowania matrycy TN

Z uwagi na swoje cechy, matryce TN najlepiej sprawdzą się w następujących zastosowaniach:

• Monitory dla graczy – krótki czas reakcji minimalizuje rozmycie ruchu w grach.
• Tanie monitory biurowe – niska cena przy zadowalającej jakości obrazu.
• Telewizory z funkcją gamingową – tryb gier korzysta z zalet panelu TN.
• Budżetowe laptopy – matryca TN pozwala obniżyć cenę.
• Monitory reklamowe – szybka reakcja ważna przy dynamicznych treściach.

Natomiast odradzamy stosowanie matryc TN w:

• Profesjonalnej obróbce grafiki czy fotografii – lepsze będą IPS lub VA.
• Oglądaniu filmów z boku – szybko traci się jakość obrazu na TN.

Jak widać, matryce TN mają swoje zastosowania, w których mocno wykorzystują atuty niskiej ceny i wysokiej szybkości działania. Jednak do zastosowań wymagających wysokiej jakości obrazu lepiej wybrać konkurencyjne technologie.

Przyszłość matryc TN

Choć matryce TN są stopniowo wypierane przez nowsze konstrukcje jak IPS czy VA, nadal pozostają popularnym wyborem ze względu na niską cenę produkcji. Ich główne zastosowania to niedrogie monitory i laptopy dla masowego klienta.

Producenci stale poprawiają parametry matryc TN – skracają czas reakcji, zwiększają kąty widzenia i poprawiają odwzorowanie kolorów. Jednak w kwestii kontrastu i odwzorowania czerni TN pozostaje w tyle nie tylko za VA, ale nawet za IPS.

W najbliższych latach matryce TN będą stopniowo wypierane przez bardziej zaawansowane technologie takie jak OLED czy MicroLED. Jednak nawet one prawdopodobnie nie zaoferują aż tak niskich cen jak TN. Dlatego przewidujemy, że matryce TN jeszcze przez wiele lat pozostaną popularnym wyborem w tańszych monitorach i telewizorach.

Jak dobrać matrycę TN?

Wybierając monitor lub telewizor z matrycą TN, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych parametrów, aby dopasować go do swoich potrzeb:

• Rozmiar i rozdzielczość – wpływają na ostrość i szczegółowość obrazu. Minimum to Full HD (1920 x 1080 pikseli), optymalnie WQHD (2560 x 1440) lub 4K.
• Przekątna ekranu – im większa, tym bardziej widać wady TN takie jak wąskie kąty widzenia. Do 27″ wystarczy Full HD, powyżej lepiej mieć WQHD lub 4K.
• Czas reakcji – im niższy, tym lepsza płynność obrazu w grach i filmach akcji. Optymalnie 1-5 ms.
• Częstotliwość odświeżania – minimum 60 Hz, optymalnie 120-144 Hz dla dynamicznych gier.
• Jasność – min. 250 cd/m2, lepiej 300-500 cd/m2. Wyższa poprawia czytelność w jasnym otoczeniu.
• Kontrast – w matrycach TN zwykle poniżej 1000:1. Wyższy kontrast poprawia głębię czerni.
• Kąty widzenia – im szersze, tym mniejsze zniekształcenia obrazu z boku. Niestety TN ma zwykle wąskie kąty.
• Złącza i funkcje – np. HDMI, DisplayPort, USB, głośniki itp.

Jak poprawić obraz na matrycy TN?

Mimo wad, z matrycy TN można wycisnąć dobrą jakość obrazu stosując te triki:

• Kalibracja – dostosowanie jasności, kontrastu i temperatury barwowej.
• Profil ICC – zaimportowanie gotowego profilu poprawia wierność kolorów.
• Tryb gier – optymalizuje ustawienia matrycy dla rozrywki.
• Matryca matowa – redukuje odblaski światła poprawiając czerń.
• Filtr prywatności – zwiększa kąt widzenia kosztem minimalnego rozmycia.
• Regulacja wysokości – ustawienie monitora pod odpowiednim kątem.

Stosując te zabiegi, można znacząco poprawić wrażenia płynące z matrycy TN – zwłaszcza jeśli nie mamy możliwości wyboru lepszego panelu IPS czy VA.

Podsumowanie

Matryce TN to najtańsza technologia paneli LCD, oferująca przede wszystkim niski czas reakcji i wysoką płynność obrazu. Ich wadami są wąskie kąty widzenia, słabsze kolory i niski kontrast. Mimo to sprawdzają się dobrze w szybkich grach, tanich monitorach i laptopach. Kalibrując ustawienia i stosując triki, można poprawić jakość obrazu. Jednak do wymagających zastosowań lepiej wybrać droższe, ale lepsze jakościowo matryce IPS lub VA.

Pytania i odpowiedzi (FAQ)

Jakie są najważniejsze zalety matryc TN?

Matryce TN charakteryzują się przede wszystkim bardzo niskim czasem reakcji, sięgającym zaledwie 1-5 ms. Pozwala to uzyskać wysoką płynność obrazu w grach i filmach akcji. Dodatkowo matryce TN cechują się stosunkowo niską ceną produkcji, dzięki czemu monitory i telewizory wyposażone w ten typ paneli są zwykle tańsze.

Jakie są największe wady matryc TN?

Do najpoważniejszych wad matryc TN zaliczamy przede wszystkim wąskie kąty widzenia. Przy patrzeniu na ekran z boku obraz szybko traci jasność i zniekształca kolory. Ponadto matryce TN cechują się słabszym odwzorowaniem barw, niższym kontrastem i gorszą czernią niż konkurencyjne panele IPS czy VA.

W jakich zastosowaniach matryce TN sprawdzają się najlepiej?

Z uwagi na niski czas reakcji, matryce TN są zdecydowanie rekomendowane do szybkich gier komputerowych, gdzie liczy się przede wszystkim wysoka płynność obrazu. Dobrze sprawdzą się także w tańszych monitorach biurowych czy laptopach.

Gdzie lepiej unikać zastosowania matryc TN?

Odradzamy stosowanie matryc TN w profesjonalnej obróbce grafiki i fotografii, gdzie kluczowa jest dokładna reprodukcja kolorów. Również do oglądania filmów z boku lepszy będzie monitor z matrycą IPS lub VA, które lepiej radzą sobie z szerokimi kątami widzenia.

Jak poprawić jakość obrazu na matrycy TN?

Można zastosować kalibrację obrazu, importując profil ICC dostosowany do danego modelu. Pomocne będzie też włączenie trybu gier, który optymalizuje ustawienia matrycy pod kątem rozrywki. Dodatkowo matowe wykończenie panelu i filtry prywatności poprawią odbiór kolorów i kąty widzenia.

Jaka jest przyszłość matryc TN?

Choć matryce TN są stopniowo wypierane przez nowsze technologie, nadal pozostaną popularnym wyborem w tańszych monitorach i TV ze względu na niskie koszty produkcji. Jednak wymagający użytkownicy będą coraz częściej wybierać monitory z matrycami IPS, VA lub OLED.